Gezag

Gezag en voogdij

Minderjarigen staan onder gezag. Dit kan zijn het gezag dat uitgeoefend wordt door beide ouders of door een van hen. Als het gezag niet door één of door beide ouders wordt uitgeoefend, bijvoorbeeld als de ouders zijn overleden, staat een minderjarige onder voogdij van één of twee voogden.
Ook kan het gezag worden uitgeoefend door een ouder, samen met een ander persoon, die niet de ouder is. Dit kan bijvoorbeeld de ouder zijn die alleen het gezag uitoefent, samen met zijn of haar nieuwe partner.

Wat is gezag?

Ouders hebben het recht, maar ook de plicht hun kinderen op te voeden en te verzorgen. Hierbij valt te denken aan de meest essentiële zaken zoals het geven van voedsel, kleding en een dak boven het hoofd. Maar gezag omvat veel meer, zoals het bieden van een opvoedingsklimaat waar kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen. De ouders moeten ervoor zorgen dat het kind naar school gaat en als dat nodig is, naar de dokter of het ziekenhuis kan gaan.

Eenhoofdig of gezamenlijk gezag

Als ouders getrouwd zijn en er wordt een kind geboren, krijgen de ouders automatisch het ouderlijk gezag. Daar hoeven zij niets voor te doen. Ook als er sprake is van een geregistreerd partnerschap en het kind is erkend door de man ontstaat er gezamenlijk gezag. Als er sprake is van een homohuwelijk of geregistreerd partnerschap en er wordt een kind geboren, ontstaat er gezamenlijk gezag, tenzij het kind al een andere juridische ouder heeft. Denk hierbij aan een lesbische relatie. Als de ouders niet zijn getrouwd, kunnen zij het gezamenlijk gezag verkrijgen door aantekening in het gezagsregister. Sinds 1 januari 2023 geldt dat ongehuwde en niet-geregistreerde partners automatisch gezamenlijk ouderlijk gezag krijgen met de moeder. Dit gebeurt als zij het kind erkennen. Zij hoeven het gezag niet langer samen met de moeder aan te vragen bij de rechtbank.

Minderjarige moeder

De moeder krijgt van rechtswege het gezag wanneer zij bevalt van een kind, tenzij zij minderjarig is. Door een meerderjarigverklaring kan zij alsnog het gezag uit gaan oefenen, anders komt het kind onder voogdij te staan.

Gezamenlijk gezag na echtscheiding

Als ouders die het gezamenlijk gezag uitoefenen gaan scheiden of hun relatie verbreken, blijft het gezamenlijk gezag doorlopen. Op welke wijze de ouders het gezag blijven uitoefenen en hoe zij de opvoedingstaken wensen te verdelen, moet in een ouderschapsplan worden neergelegd.
Om het gezag samen behoorlijk te kunnen uitoefenen is vereist dat ouders beslissingen van enig belang in gezamenlijk overleg kunnen nemen of dat zij tenminste vooraf afspraken kunnen maken over situaties die zich rond het kind kunnen voordoen. Het kind mag echter niet klem of verloren raken tussen de ouders, Indien dat wel het geval is, kan dat aanleiding zijn het gezamenlijk gezag te beëindigen. De rechter kan dit doen op verzoek van de ouders of een van hen.

Geschillenregeling bij gezamenlijk gezag

Als er sprake is van gezamenlijk gezag en er is sprake van een geschil kunnen de ouders dit geschil aan de rechter voorleggen. De rechter zal eerst proberen de ouders tot overeenstemming te brengen, maar als dat niet lukt zal de rechter een beslissing nemen zoals in het belang van het kind het meest wenselijk is.

Gezag van de ouder, samen met een ander

Indien het gezag gedurende minimaal drie jaren bij één ouder berust, is het mogelijk voor de ouder om het gezag met een ander, bijvoorbeeld de nieuwe partner te gaan uitoefenen. Hiervoor dienen zij via een advocaat een gezamenlijk verzoek in te dienen bij de rechtbank. Deze persoon dient wel in een nauwe persoonlijke betrekking te staan tot het kind en minstens een jaar samen met de ouder het gezag te hebben uitgeoefend.
Met het verzoek tot gezamenlijk gezag, kan tevens een verzoekt tot naamswijziging worden gedaan. Indien de ouder met gezag onverhoopt overlijdt, dan krijgt de partner van rechtswege de voogdij. Daar hoeft u dan niets meer voor te regelen.

Overlijden van een ouder met gezag

Als een van de ouders met gezag, oefent de andere gezagsouder van rechtswege het gezag uit. Als de gezags-ouder overlijdt en het gezag wordt samen met een partner uitgeoefend, krijgt deze van rechtswege de voogdij.
Als beide ouders tegelijk overlijden, bijvoorbeeld bij een verkeersongeval en zij hebben geen voogd aangewezen bij testament, zal de rechter in de voogdij moeten voorzien. Als zij wel een voogd hebben aangewezen en deze voogd aanvaardt ook de voogdij, wordt deze voogd belast met de voogdij.

Testamentaire voogdij

Een ouder kan bij uiterste wilsbeschikking bepalen welke persoon of welke twee personen na zijn of haar dood de voogdij over het kind of de kinderen zal/zullen uitoefenen.
Aan deze uiterste wilsbeschikking wordt niet altijd gehoor gegeven. Indien de overlevende ouder binnen een jaar de rechter verzoekt met het gezag te worden belast, is de kans groot dat zijn of haar verzoek wordt ingewilligd. Alleen als er gegronde vrees bestaat dat bij inwilliging van het verzoek de belangen van het kind worden verwaarloosd wordt dit verzoek afgewezen. Na het verstrijken van een jaar is de positie van de langstlevende ouder zwakker.

Contact

Juridische ondersteuning nodig? We helpen graag! Neem vandaag nog vrijblijvend contact op met Van Raak Advocatuur, of kom langs tijdens ons gratis inloopspreekuur.